Mozaïekproject viaduct

‘Kijk pap, dat vind ik nou mooi!', roept het kind tegen haar vader terwijl ze op het tunneltje van de Moesstraat af fietsen. Ze wijst daarbij op het fraaie mozaïek dat sinds een aantal weken de noordzijde van het tunneltje siert. Het bestaat uit een vrolijk stemmende, bonte schakering van bloemen en dieren. ‘Voor zulke reacties doe je het', glimlacht Jacqueline Smid die het initiatief nam tot deze vorm van Community Art.

Het is dat de heg momenteel te hoog is, anders zou Smid zo vanuit haar woning annex atelier aan de Mutua Fidesstraat uitkijken op haar ‘eigen' kunstwerk. ‘Ik heb alleen het proces begeleid, hoor,' probeert ze haar aandeel in het 19m2 grote mozaïek te bagatelliseren. Want dat is volgens haar ook de essentie van Community Art, waarvan het mozaïek het fraaie resultaat is: de kunstenaar heeft slechts een begeleidende rol. Het gaat immers om kunst voor én door bewoners.

Het doel is tweeledig: enerzijds het verfraaien van openbare ruimtes, anderzijds het bevorderen van bewonersparticipatie. Het procedé vindt al op grote schaal plaats in Engeland en Amerika. In Groningen zijn inmiddels enkele voorbeelden te vinden. Zo zijn de kleurige kunstbanken aan de Zonnelaan het product van een vruchtbare samenwerking tussen de kunstenaars Gea Koopman en Ivonne Moorlag en de leerlingen van de Bisschop Bekkerschool, bewoners van Bernlef en buurtbewoners.

Ook het ‘mozaïek-tegel-project' van Smid uit 2009 valt te scharen onder de noemer Community Art: in de zomer van dat jaar namen zo'n 70 Tuinwijkbewoners deel aan een workshop van Smid om vervolgens fraaie mozaïektegels te maken. Toen ze klaar waren kregen alle tegels een plek in de trottoirs van Tuinwijk. Het project leidde tot groot enthousiasme onder de bewoners. De subsidiënten, het wijkteam Nieuw Lokaal Akkoord Tuinwijk en De Wijk als werkplaats van de dienst OCSW, staken hun tevredenheid niet onder stoelen of banken en verzochten Smid een nieuw project aan te gaan: de aankleding van het fietstunneltje. ‘Er mochten geen nieuwe kunstobjecten in de wijk komen', legt de kunstenares uit, ‘omdat de renovatie nog niet helemaal uitgekristalliseerd was. Daarom beperkte de opdracht zich tot bestaande objecten.'

Smid schreef een planvoorstel en ontving 15.000 euro voor de verfraaiing van het fietstunneltje. Dat vormde slechts een fractie van de uiteindelijke werkelijke kosten, want ze stak zo'n 1.100 uren in het nieuwe project. ‘Het is heel moeilijk om van te voren in te schatten hoeveel tijd het je gaat kosten', verweert ze zich. ‘Vooral de werving slokte veel tijd op.'

Smid ging eerst op zoek naar een aantal kunstenaars, dat voor het ontwerp wilde tekenen. Vervolgens trok ze de wijk in om mensen te porren deel te nemen aan de uitvoering van het project. Zij zocht de publiciteit, belegde informatieavonden, ging van deur tot deur om bewoners persoonlijk te vragen deel te nemen, stopte flyers in brievenbussen en gaf regelmatig nieuwsbrieven per mail uit. Na veel trekken en sleuren had ze eindelijk de benodigde 130 mensen bij elkaar. De buurtbewoners spraken zich uit voor een kunstwerk dat het thema Tuin zou dragen.

Vanaf september 2010 begon het op maat knippen van glas om de motieven vervolgens op lange banen gaas te plakken. Smid: ‘Zelf heb ik met een nagelschaartje alle onderdelen van elkaar losgeknipt en van codes voorzien, zodat de tegelzetters aan de slag konden.'

Op 18 mei jl. was het dan zover: de officiële presentatie van het mozaïek. Omdat de wethouder van Cultuur niet kon, mocht OCSW directeur Leo Bosdijk de honneurs waarnemen. ‘Ik vond het wel bij het Tuinthema passen om een CD vol vogelgeluiden te draaien', zegt Smid. ‘Verder deelden de betrokkenen zakjes bloemzaad uit. En omdat het Pieterpad door het tunneltje gaat, droegen we wandelschoenen. Het was bijzonder geslaagd.'
Met een grijns: ‘Er is nu ook interesse voor de zuidkant van het tunneltje'.

Klik op Spijkerhard- 25e jaargang nummer 2 juli 2011

Spijkerhard is de Stadsvernieuwingskrant voor Groningen, die 4x per jaar verschijnt.  Hierin wordt gepubliceerd over ontwikkelingen in de verschillende wijken, met interviews, columns.